Jednym ze sposobów zabezpieczenia roszczeń pieniężnych przewidzianych w art. 747 pkt 6 kodeksu postępowania cywilnego jest ustanowienie zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym albo zakładem wchodzący w skład przedsiębiorstwa lub jego część albo część gospodarstwa rolnego. Pojęcie zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym pojawia się także w postępowaniu egzekucyjnym w odniesieniu do jednego za sposób egzekucji roszczeń pieniężnych (art. 1064¹ k.p.c. i n.). Cele zarządu przymusowego jako sposobu egzekucji oraz jako sposobu zabezpieczenia roszczenia są odmienne. Egzekucja przez zarząd przymusowy nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym, jak wynika z art. 1064¹ § 1 k.p.c., jest egzekucją z dochodów uzyskiwanych z działalności gospodarczej prowadzonej przez w formie przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego. Do zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym jako sposobu egzekucji stosuje się odpowiednio przepisy o zarządzie w toku egzekucji z nieruchomości, tj. art. 931 – 941 k.p.c. Zatem z dochodów uzyskiwanych w ramach zarządu pokrywa się bezpośrednio konieczne wydatki, a nadwyżkę zarządca wypłaca wierzycielowi albo sporządza plan podziału sumy uzyskanej z egzekucji (art. 1064¹¹ § 3 w związku z art. 940 oraz art. 1064¹³ § 1 k.p.c.). Zarząd przymusowy nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym, jak każdy inny sposób egzekucji świadczeń pieniężnych, służy więc przymusowej realizacji obowiązku spełnienia tego świadczenia zasądzonego w orzeczeniu sądu lub ustalonego w innym tytule wykonawczym bądź egzekucyjnym. Z kolei zarząd przymusowy ustanawiany w postępowaniu zabezpieczającym ma co do zasady służyć ma zapewnieniu wykonalności w drodze egzekucji orzeczenia sądowego zasądzającego świadczenie pieniężne, które zapadnie po merytorycznym rozpoznaniu sprawy. Także w tym przypadku zarząd przymusowy wykonywany jest według przepisów o zarządzie w toku egzekucji z nieruchomości (art. 752⁴ § 1 k.p.c.). Sens zarządu przymusowego jako sposobu zabezpieczenia wyraża się w tym, że nadwyżkę dochodów po pokryciu wydatków zarządca składa na rachunek depozytowy Ministra Finansów (art. 752⁴ § 1 w związku z art. 941 k.p.c.). Ta właśnie kwota służy zabezpieczeniu roszczenia pieniężnego dochodzonego przez uprawnionego w procesie cywilny. 

Z art. 945 § 1 w związku z art. 752⁴ § 1 k.p.c. wynika, że obowiązkiem zarządcy należy prowadzenie prawidłowej gospodarki. Podnosi się zatem, że zarząd przymusowy – poza celami związanymi z zabezpieczeniem lub egzekucją roszczenia - może służyć również przywróceniu, utrzymaniu lub podwyższeniu efektywności gospodarczej przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego, a to z kolei przyczynia się do zwiększenia dochodu uzyskiwanego przez obowiązanego albo dłużnika. W razie ustanowienia zarządu przymusowego obowiązany prowadzący przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne zostaje pozbawiony prawa osobistego sprawowania zarządu, a jego czynności dotyczące tego majątku - podjęte po ustanowieniu zarządu - są nieważne (art. 752⁵ k.p.c.). Dzięki temu – w przypadku zabezpieczenia roszczenia obowiązany zostaje pozbawiony możliwości wyzbycia się lub obciążenia składników majątkowych objętych zarządem przymusowym, co mogłoby uniemożliwić lub utrudnić egzekucyjne wykonanie przyszłego wyroku zasądzającego roszczenie uprawnionego. Zarząd przymusowy jako sposób zabezpieczenia służy więc także zachowaniu substancji majątku obowiązanego, który może zostać spieniężony w toku egzekucji.

Należy zauważyć, że zarząd nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym może być ustanowiony także dla zabezpieczenia roszczeń niepieniężnych, co wynika z art. 755 § 1 k.p.c. Może nastąpić tylko o tyle, o ile ten sposób jest adekwatny dla osiągnięcia celu zabezpieczenia. W tym przypadku zabezpieczenia roszczeń niepieniężnych nie chodzi zaś o dochód, który jest lub może być osiągany w ramach zarządu przymusowego, lecz o zachowanie integralności masy majątkowej oraz zapobieżenia spadkowi jej wartości, jeżeli ma to znaczenie dla realizacji zabezpieczonego roszczenia niepieniężnego. Zarząd przymusowy nad przedsiębiorstwem może być ustanowiony np. dla zabezpieczenia takich roszczeń, jak roszczenie o przeniesienie własności bądź rzeczy wchodzącej w skład przedsiębiorstwa, wydanie przedsiębiorstwa lub zwrot przedsiębiorstwa po wygaśnięciu umowy dzierżawy. W przypadku zabezpieczenia roszczeń niepieniężnych zarząd przymusowy ma do spełnienia inne cele niż przy zabezpieczeniu roszczeń pieniężnych.

Zarząd przymusowy jako sposób zabezpieczenia - czy to roszczeń pieniężnych czy niepieniężnych - powoduje bowiem daleko idące ograniczenie praw obowiązanego, a konsekwencje ewentualnych błędnych decyzji zarządcy mogą okazać się nieodwracalne i bardzo uciążliwe dla obowiązanego. W skrajnych przypadkach może nawet dojść do utraty przez obowiązanego konkurencyjności na rynku, a nawet utraty kontroli nad przedsiębiorstwem Zabezpieczenie roszczenia przez ustanowienie zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym powinno być zatem stosowane wyjątkowo i z dużą ostrożnością. Z uwagi na potencjalne zagrożenie ewentualnymi nadużyciami postuluje się, żeby ten sposób zabezpieczenia stosować w ostateczności, gdy inne sposoby okażą się niewystarczające^.  Podejmując decyzję o zabezpieczeniu roszczenia przez ustanowienie zarządu przymusowego sąd mając na uwadze art. 730¹ § 3 k.p.c. powinien ze szczególną uwagą wyważyć interesy stron w takiej mierze, aby uprawnionemu zapewnić należytą ochronę prawną, a obowiązanego nie obciążać ponad potrzebę.