18 listopada 2024 r. opublikowany został nowy pakiet legislacyjny wprowadzający reformę wzorów przemysłowych na poziomie unijnym. Pakiet reform legislacyjnych w zakresie wzorów obejmuje dwa akty prawne:

• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/2822 z dnia 23 października 2024 r. w sprawie zmiany rozporządzenia Rady (WE) nr 6/2002 w sprawie wzorów wspólnotowych i uchylenia rozporządzenia Komisji (WE) nr 2246/2002;
• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/2823 z dnia 23 października 2024 r. w sprawie prawnej ochrony wzorów przemysłowych.

Mają one na celu dostosowanie systemu ochrony wzorów przemysłowych w UE do realiów ery cyfrowej oraz zwiększenie jego dostępności i efektywności dla wnioskodawców.

Etapy reformy

Rozporządzenie nr 2024/2822 wchodzi w życie dwadzieścia dni po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Zawarte w nim zmiany będą wchodzić stopniowo w dwóch etapach:

Etap 1: Niektóre zmiany obowiązują już od 1 maja 2025 r.

Etap 2: Pozostałe zmiany, w tym wynikające z prawa wtórnego, będą miały zastosowanie od 1 lipca 2026 r.

Dyrektywa nr 2024/2822 w sprawie wzorów weszła w życie wraz z rozporządzeniem zmieniającym 8 grudnia 2024 r. Państwa członkowskie będą miały 36 miesięcy na implementacje do prawa krajowego.

Najważniejsze zmiany

Zmiany w terminologii

Nazwa „zarejestrowany wzór wspólnotowy” zmienia się na o wiele prostszą - „wzór unijny”. Właściciel wzoru unijnego będzie mógł poinformować, że jego produkt jest chroniony wzorem poprzez umieszczenie na produkcie symbolu (D):

Takiej informacji może towarzyszyć tez numer rejestracji wzoru przemysłowego lub link, prowadzący do przedstawienia wzoru przemysłowego w rejestrze.

Ta zmiana ma na celu zwiększenie świadomości na temat systemu rejestracji wzorów przemysłowych, ułatwienie wprowadzania do obrotu zarejestrowanych wzorów oraz zwiększenie ich widoczności.

Nowe definicje

Bardzo ważną zmianą jest wprowadzenie nowej definicji wzoru przemysłowego i produktu.

Według nowej definicji, wzór przemysłowy oznacza postać całego produktu lub części produktu wynikającą z cech, w szczególności linii, konturów, kolorów, kształtu, faktury lub materiałów samego produktu lub jego dekoracji, włączając w to ruch, przechodzenie lub jakikolwiek inny rodzaj animacji tych cech.

W porównaniu do poprzedniej definicji, nowością jest rozszerzenie zakresu cech wzoru przemysłowego o animację i ruch. Oznacza to, że wzór przemysłowy może chronić nie tylko statyczny wygląd produktu, ale także:

• sposób, w jaki produkt się porusza czy zmienia,
• dynamiczne efekty np. animacje.

Z kolei zgodnie z nową definicją produkt oznacza każdy przedmiot przemysłowy lub rękodzielniczy inny niż programy komputerowe, niezależnie od tego, czy jest on zawarty w przedmiocie materialnym, czy też materializuje się w formie niefizycznej, w tym:

a) opakowanie, zestawy artykułów, przestrzenne rozmieszczenie elementów mających tworzyć środowisko wewnętrzne lub zewnętrzne oraz części przeznaczone do złożenia produktu złożonego;

b) prace lub symbole graficzne, logo, powierzchniowe motywy zdobnicze, kroje pisma typograficznego oraz graficzne interfejsy użytkownika.

Zmieniona definicja produktu wyraźnie wskazuje, że może on mieć formę fizyczną oraz niefizyczną. Pozwala to na ochronę projektów cyfrowych – ikon, interfejsu, ale także wyglądu cyfrowych produktów – np. ubrań czy skórek w grach komputerowych.

Druk 3D

Właściciel unijnego wzoru przemysłowego może teraz zakazać działań, które polegają na tworzeniu, pobieraniu, kopiowaniu i udostępnianiu innym osobom lub rozpowszechnianiu wśród innych osób wszelkich nośników lub oprogramowania komputerowego utrwalających wzór przemysłowy w celu umożliwienia wykonania produktu, w którym wzór przemysłowy jest zawarty.

Takie sformułowanie pozwoli łatwiej chronić właścicieli wzorów przed tworzeniem ich kopii za pomocą drukarek 3D. Z kolei dodanie zakazu rozpowszechniania programów komputerowych, zawierających wzór przemysłowy, przyczyni się do wzrostu ochrony cyfrowych wzorów przemysłowych.

Nowe ograniczenia

Oprócz poszerzenia praw wyłącznych zostały również dodane dwa nowe ograniczenia. Właściciel wzoru przemysłowego nie będzie mógł zakazać działań, które polegają na:

• podejmowaniu działań w celu wskazania, że dany produkt jest produktem konkretnego właściciela prawa do wzoru przemysłowego, lub w celu odniesienia się do danego produktu jako do produktu konkretnego właściciela prawa do wzoru przemysłowego – chodzi o działania służące przede wszystkim identyfikacji wzoru przemysłowego,
• podejmowaniu działań na potrzeby komentarzu, krytyki lub parodii.

Klauzula napraw

Klauzula napraw to rozwiązanie prawne, które pozwala na produkcję i sprzedaż części zamiennych wykorzystywanych w celu naprawy produktu, aby przywrócić mu początkowy wygląd. Zgodnie z klauzulą naprawy, właściciel wzoru części zamiennej (np. zderzaka samochodu czy lusterka) nie może blokować sprzedaży takich części przez innych producentów, jeśli mają one służyć do naprawy lub przywrócenia pierwotnego wyglądu produktu.

Dotychczas w każdym państwie członkowskim Unii Europejskiej, w odniesieniu do krajowych wzorów przemysłowych, mogły obowiązywać różne przepisy w zakresie klauzuli napraw. Skutkowało to tym, że w niektórych państwach klauzula 2 napraw obowiązywała, w innych nie.

Nowa dyrektywa 2024/2823 nakłada na państwa członkowskie UE obowiązek wprowadzenia klauzuli napraw do krajowych przepisów. Klauzula napraw w nowych przepisach brzmi następująco:

„Ochrona nie jest przyznawana zarejestrowanemu wzorowi przemysłowemu, stanowiącemu część składową produktu złożonego – którego postać warunkuje wzór przemysłowy części składowej – i który jest używany w rozumieniu art. 16 ust. 1 wyłącznie na potrzeby naprawy tego produktu złożonego mającej na celu przywrócenie mu pierwotnej postaci.”

Państwa członkowskie muszą do 9 grudnia 2027 roku wprowadzić przepisy dotyczące tej klauzuli do krajowych przepisów.

Z kolei w odniesieniu do unijnych wzorów przemysłowych nastąpiła zmiana kosmetyczna. Klauzula napraw obecna wcześniej w przepisach przejściowych została na stałe umieszczona w treści rozporządzenia w artykule 20a.

Nowe zasady dotyczące zgłoszenia i przedłużania ochrony na wzory przemysłowe

Zgłoszenia wzorów UE nie będą mogły być składane za pośrednictwem urzędów krajowych, będzie trzeba zgłaszać je bezpośrednio w Urzędzie Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO).

Dodatkowo nowe przepisy likwidują wymóg jednolitości klas przy zgłoszeniu kilku wzorów w ramach jednego zgłoszenia. Oznacza to, że można zgłosić kilka wariantów jednego wzoru przemysłowego, a każdy z nich może być zgłoszony dla produktów z różnych klas. Pozwoli to na większą różnorodność zgłoszeń, a jednocześnie pozwoli obniżyć koszty. W jednym zbiorowym zgłoszeniu wzorów przemysłowych można teraz ująć maksymalnie aż 50 wzorów.

Ważna zmiana dotyczy również terminów przedłużenia wzorów przemysłowych. Wcześniej 5-letni przedłużenia ochrony wzoru przemysłowego można było dokonać do ostatniego dnia miesiąca, w którym kończyła się ochrona. Obecnie wniosek o przedłużenie należy złożyć do dnia wygaśnięcia rejestracji.

Zmiana opłat

Zmianie uległy także opłaty. Niektóre z opłat zostały zlikwidowane np. opłata za opóźnienie w uiszczeniu opłaty rejestracyjnej lub opłaty za odroczenia publikacji, a także opłata za rejestrację. Niektóre z nich będą podwyższone np. opłaty za przedłużenie ochrony unijnego wzoru przedstawione poniżej:

Okres odnowienia	Stara opłata	Nowa opłata
Pierwsze odnowienie	90 €	150 €
Drugie odnowienie	120 €	250 €
Trzecie odnowienie	150 €	400 €
Czwarte odnowienie	180 €	700 €

Inne opłaty zostaną odpowiednio obniżone co przedstawia tabela poniżej.

Rodzaj opłaty	Stara opłata	Nowa opłata
Opłata za wniosek o unieważnienie	350 €	320 €
Opłata za wniesienie odwołania	800 €	720 €

Zostaną wprowadzone nowe opłaty takie jak opłata za kontynuację postępowania wynosząca 400 € oraz opłata za zmianę przedstawienia zarejestrowanego unijnego wzoru przemysłowego wynosząca 400 €. Warto dodać, że wycofana została opłata za przeniesienie zgłoszenia unijnego wzoru przemysłowego oraz zarejestrowanego unijnego wzoru przemysłowego, która wynosiła 400 €.

Podsumowanie

Nowe zmiany, wprowadzone przez przepisy unijne, nie są rewolucyjne, ale mają istotne znaczenie – szczególnie w kontekście ochrony wzorów w świecie cyfrowym. Rozszerzenie definicji wzoru przemysłowego o animację, ruch oraz formy niefizyczne otwiera nowe możliwości dla twórców i przedsiębiorców.