Prosta Spółka Akcyjna (P.S.A.) to nowa forma prawna prowadzenia działalności, którą mogą wybrać przedsiębiorcy począwszy od 1 lipca 2021 r. Nowy rodzaj spółki kapitałowej ma służyć przede wszystkim start-upom dając im szansę nadania formy prawnej swojej działalności w możliwie łatwy sposób, bez konieczności angażowania znacznych środków finansowych. Ma również ułatwić start-upom dokapitalizowanie spółki poprzez wniesienie wkładów m. in. w postaci praw własności intelektualnej.

Start-upy to przedsięwzięcia realizowane najczęściej w obszarze nowych technologii. Kluczową rolę w ich funkcjonowaniu odgrywają prawa własności intelektualnej przysługujące, w zależności od stadium rozwoju i wybranej formy prawnej, samemu start-upowi bądź jego założycielom (o czym więcej w kolejnych artykułach z cyklu prawa dla start-upów). W przeważającej liczbie przypadków to właśnie stworzenie innowacyjnego rozwiązania staje się impulsem do założenia start-upu.

 

CZYM JEST APORT? JAK ROZUMIEĆ ZDOLNOŚĆ APORTOWĄ?

Kodeks spółek handlowych zezwala na wnoszenie dwóch rodzajów wkładów: pieniężnych lub niepieniężnych. Jest to podział dychotomiczny i zupełny. Wkład pieniężny to nic innego jak określona suma pieniędzy, która może być przekazana w formie tradycyjnej (gotówką) bądź przelewem elektronicznym. Wkład niepieniężny, zwany aportem, to z kolei wszystko co można przeciwstawić wkładowi pieniężnemu, a więc wszelkie inne korzyści czy świadczenia, które zwiększają majątek spółki (w tym prawa własności intelektualnej).

Co do zasady, aby możliwe było wniesienie do spółki handlowej aportu, w tym wkładu w postaci praw własności intelektualnej, konieczne jest spełnienie przez dany wytwór intelektualny przesłanek tzw. zdolności aportowej, do których należą:

1. kryterium możliwości oznaczenia, wycenienia wkładu i umieszczenia go w bilansie spółki (zdolność bilansowa);
2. kryterium zbywalności prawa, a więc możliwości zadysponowania prawem na rzecz spółki;
3. kryterium przydatności i faktycznej dostępności wkładu dla spółki;
4. subsydiarne kryterium możliwości wejścia do masy likwidacyjnej lub upadłościowej

(wg. A. Szumański, Pojęcie i przedmiot aportu do spółki akcyjnej, PPH 1995, nr 1)

 

JAKIE PRAWA WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ MOŻNA WNIEŚĆ APORTEM?

Aportem do spółki prawa handlowego mogą być m. in. prawa własności intelektualnej takie jak autorskie prawa majątkowe, know-how, patent, prawo ochronne na znak towarowy czy prawo z rejestracji wzoru przemysłowego. Co więcej zdolność aportową mają również prawa służące uzyskaniu ochrony: m. in. prawo do patentu, prawo do rejestracji wzoru przemysłowego, oraz uprzednie pierwszeństwo do uzyskania patentu, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji. W przypadku praw własności przemysłowej nie jest więc konieczne powodzenie rejestracji. Samo dążenie do uzyskania prawa wyłącznego rodzi prawa mogące być przedmiotem aportu. Zdolność aportową wykazują również uprawnienia wynikające z licencji na korzystanie z praw własności przemysłowej. Można je przenieść dokonując przelewu wierzytelności lub przejęcia długu za zgodą licencjodawcy.

Przekładając terminologię prawniczą na język start-upów, zdolność aportową będą miały prawa wyłączne udzielone na dobra niematerialne t.j. aplikacje mobilne (program komputerowy - utwór), interfejs użytkownika (grafika – utwór, design – wzór przemysłowy), nowe technologie (wynalazek chroniony przez patent), domena internetowa (słowny znak towarowy), logo (znak towarowy), kształt produktu (wzór przemysłowy) itp.

 

CZY TO PRAWDA, ŻE W P.S.A. WSZYSTKO MOŻE BYĆ PRZEDMIOTEM APORTU?

Pojawienie się nowej spółki kapitałowej jaką jest Prosta Spółka Akcyjna otwiera nowe możliwości co do przedmiotu (rodzaju) aportu. Jest to ściśle związane ze strukturą majątkową nowej spółki kapitałowej.

Prosta spółka akcyjna ma zdolność emisji akcji, na co wskazuje przymiot „akcyjna”. W odróżnieniu od S.A., akcje P.S.A. nie posiadają wartości nominalnej, nie stanowią części kapitału akcyjnego ani nie są podzielne (art. 300² § 3 ksh). Na kapitał akcyjny przeznacza się wniesione wkłady (pieniężne i niepieniężne), a jego wartość powinna wynosić min. 1 złoty (art. 300³ § 1 ksh). Podkreślenia wymaga, że mowa jest o wkładach faktycznie wniesionych, a nie przyszłych.

Refleksja nad treścią przywołanych artykułów dotyczących wkładów i obejmowanych za nich akcji prowadzi do wniosku, iż ustawodawca wprowadza (w sposób nie do końca oczywisty i klarowny) dwa rodzaje aportów. Jak czytamy w art. 300² ksh:

„Akcje są obejmowane w zamian za wkłady pieniężne lub niepieniężne.

Wkładem niepieniężnym na pokrycie akcji może być wszelki wkład mający wartość majątkową, w szczególności świadczenie pracy lub usług.”

Jako że akcje nie wchodzą do kapitału akcyjnego, wkład w postaci pracy lub świadczenia usług nie będzie stanowił części kapitału akcyjnego. Z kolei a contrario do art. 300³ § 1 ksh, na kapitał akcyjny przeznacza się wkłady zarówno pieniężne jak i niepieniężne z uwzględnieniem art. 14 § 1 k.s.h. Oznacza to, że w obliczu praktyki stosowania art. 14 § 1 k.s.h. niektóre z wkładów (prawa niezbywalne, bez zdolności aportowej oraz świadczenie pracy lub usług) nie będą podlegały zaliczeniu na poczet kapitału akcyjnego. Będą służyły pokryciu akcji.

Uwzględniając dwa rodzaje aportów można dojść do wniosku, że w P.S.A. nie ma jakichkolwiek ograniczeń co do przedmiotu aportu. Skoro nawet wkłady bez zdolności aportowej mogą stanowić wkład do spółki (który nie będzie uwzględniony w kapitale akcyjnym), to nasuwa się pytanie o racjonalność takiego rozwiązania. Z pewnością z punktu widzenia start-upów jest to korzystne, gdyż pozwoli to na wniesienie do spółki praw bądź dóbr, które ciężko sklasyfikować z uwagi na ich innowacyjną postać i trudność w określeniu zdolności aportowej. Istotną wartością start-upów jest często kapitał ludzki i praca osób zaangażowanych, stąd możliwość wniesienia pracy jest potrzebna. Niemniej jednak przed wniesieniem wkładu należy zastanowić się nad jego przydatnością dla spółki oraz mimo wszystko nad wartością przedmiotu aportu. W innym wypadku taka elastyczność doprowadzi do wnoszenia do start-upów zbędnych aportów a w konsekwencji utraty wiarygodności w oczach inwestorów. Czas pokaże jak wprowadzone rozwiązania sprawdzą się w praktyce.

Własność intelektualna niekiedy może stanowić główną wartość przedsiębiorstwa, co widać w szczególności na przykładzie start-upów. Jeśli chcesz dowiedzieć się, jakimi prawami własności intelektualnej dysponuje Twoje przedsiębiorstwo zapraszamy do lektury kolejnych artykułów z cyklu prawa dla start-upów.